تعریف چک:
چک سند خاصی است از اسناد تجاری که به موجب آن صادرکننده چک پولی را که نزد دیگری دارد تمام یا قسمتی را به سود خود یا ثالث مسترد می نماید. چک به معنی برگه تاریخ دار و دارای ارزش مالی است که معمولاً برای خرید در حال و پرداخت در آینده استفاده می شود صاحب چک پس از نوشتن مبلغ ریالی آن و تاریخ مورد نظر برای وصول چک را امضاء می کند در تاریخ ذکر شده (تاریخ سررسید) فردی که چک را از صادرکننده دریافت کرده است به بانک مراجعه می نماید و مقدار وجه مشخص که صادرکننده معین کرده را دریافت می کند .
انواع چک:
１- چک عادی: چکی است که دارنده حساب جاری چک را بر عهده حساب خود صادر می کند، گیرنده وجه چک ممکن است که خود صادرکننده یا حامل چک بوده و یا اینکه چک در وجه شخص معین و یا به حواله کرد آن شخص صادر شده باشد دارنده چک عادی تضمین و پشتوانه‌ای جز اعتبار شخص صادرکننده ندارد.
２- چک تایید شده: چکی است که اشخاص عهده بانک ها به حساب جاری خود صادر و توسط بانک محال علیه پرداخت و وجه آن تایید می شود یعنی بانک وجه را در حساب صادرکننده چک مسدود می کند و سپس آنرا فقط برآورنده چک تایید شده می پردازد این چک اعتبار بیشتری نسبت به چک عادی دارد.
３- چک تضمین شده: چکی است که بنا به تقاضای مشتری توسط بانک صادر می شود و پرداخت آن از طرف بانک تعهد و تضمین می شود بانک ها بنا به تقاضای مشتریانی که حتی دارای حساب جاری هم نباشند صادر می نمایند این چکها به چک رمزدار فی ما بین مردم معروف می باشد.
４- چک مسافرتی: چکی که از طرف بانک صادر می شود و وجه آنرا در هر یک از شعب بانک یا توسط نمایندگان و کارگزاران آن قابل پرداخت است. تمامی بانک ها امکان صدور چک مسافرتی را دارند.
راههای طرح دعاوی مربوط به چک:
1- از طریق اداره ثبت
2- از طریق دادسرا و دادگاه های کیفری
3- از طریق دادگاه های حقوقی و شورای حل اختلاف
مطالبه وجه چک از طریق اداره ثبت:
چنانچه شخصی که دارنده چک است بخواهد از طریق اجرای ثبت نسبت به وصول وجه آن اقدام نماید. باید پس از سررسید تاریخ چک، آن را به بانک محال علیه برده و اقدام به برگشت (گواهی عدم پرداخت) نماید. پس از دریافت گواهی عدم پرداخت، دارنده چک باید ضمن مراجعه به اجرای ثبت مربوطه از اصل چک و گواهی عدم پرداخت فتوکپی تهیه کند و فتوکپی را برابر اصل نماید و سپس تقاضانامه مخصوصی از اجرای ثبت دریافت نماید و دارنده چک نسبت به تکمیل آن فرم اقدام می نماید و اداره اجرا پس از دریافت مدارک ( اصل چک + گواهی عدم پرداخت آن ) تشکیل پرونده دهد. (اداره اجرای ثبت تهران در فلکه صادقیه می باشد) پس از تشکیل پرونده مفاد اجراییه به صادرکننده چک ابلاغ می شود و صادرکننده مکلف است ظرف مدت 10 روز از تاریخی که بدوی ابلاغ می شود بدهی خود را بپردازد یا مالی معرفی کند که محکوم به (وجه چک) از آن قابل وصول باشد. در صورتی که طلبکار احتمال می دهد که صادرکننده چک یا بدهکار احتمال دارد از کشور خارج شود می تواند طی درخواستی تقاضای ممنوع الخروجی وی را از اداره اجرا تقاضا نماید
مطالبه وجه چک از طریقه دادگاه های کیفری:
روش دیگر برای مطالبه وجه چک اقدام از طریق دادگاه های کیفری می باشد دارنده چک (طلبکار) می تواند با داشتن اصل چک به همراه گواهی عدم پرداخت به دادسرای مربوطه مراجعه نماید و پس از تنظیم شکوائیه مبنی بر صدور چک بلامحل و پرداخت هزینه های تمبر (هزینه حدوداً 30 هزار تومان) به انضمام کپی از چک و گواهی عدم پرداخت به قسمت ارجاع دادسرای مربوط مراجعه و تقاضای ثبت شکوائیه را بنماید. پس از ثبت ارجاع پرونده را جهت تحقیقات به کلانتری مربوط می فرستد تا تحقیقات لازم را انجام دهد پس از تکمیل پرونده و تحقیقات باز پرونده به دادسرا عودت می شود پس از آن دادسرا در صورتی که تحقیقات کامل باشد با صدور کیفرخواست جهت رسیدگی پرونده را به دادگاه ارسال می نماید. البته در طرح دعوی کیفری چک باید دارای شرایطی باشد از جمله اینکه اگر چک سفید امضاء داده شده باشد یا بدون تاریخ باشد و مشتکی عنه تقاضای کارشناس بنماید و این امر توسط کارشناس اثبات شود یا در متن چک وصول آن منوط به تحقق شرطی شده باشد یا بابت ضمانت باشد یا تعهد یا حسن انجام کار یا وعده دار بودن چک وصف کیفری را ندارد در غیر اینصورت شرایط چک کیفری را دارا می باشد و صادرکننده به حبس محکوم می شود البته در طرح دعوی کیفری دارنده چک (طلبکار) می تواند تقاضای توقیف اموال صادر کننده را از دادگاه بخواهد
مطالبه وجه چک از طریق دادگاه های حقوقی:
یکی از روش های متداول برای مطالبه وجه چک طرح دعوی حقوقی در دادگاه های حقوقی یا شورای حل اختلاف می باشد (در صورتی که مبلغ آن زیر بیست میلیون تومان باشد). شخص دارنده چک به همراه اصل آن و گواهی عدم پرداخت در تهران و برخی از کلانشهرها با مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی دادخواستی مبنی بر مطالبه وجه چک و چنانچه بدهکار دارای اموال باشد می توان علاوه بر مطالبه تقاضای تأمین خواسته هم توامان در یک دادخواست ثبت شود. یعنی تقاضای توقیف اموال بدهکار را از دادگاه بخواهد و طلبکار می تواند از دادگاه تقاضا نماید که این امر (توقیف اموال) قبل از ابلاغ به بدهکار انجام شود، پس از ثبت دادخواست و پرداخت هزینه دادرسی پرونده به شعبه ارجاع می شود پس از ارجاع به شعبه و صدور قرار تأمین خواسته (توقیف اموال) طلبکار می تواند تقاضای استعلام از مراجع ذیصلاح اعم از پلیس راهور، اداره ثبت اسناد و املاک و بانک مرکزی تا در صورتیکه بدهکار دارای اموالی باشد توقیف شود در همین حین دادگاه جلسه رسیدگی را تعیین می نماید و به طرفین ابلاغ می نماید بعد از تشکیل جلسه در صورت محکومیت بدهکار و قطعی شدن حکم طلبکار می تواند در صورتیکه مالی از بدهکار توقیف کرده باشد تقاضای مزایده آن را از اجرای احکام بخواهد. البته این مختصر توضیحی بود که در رابطه با مطالبه وجه چک از طریق دادگاه حقوقی ارائه شد و توضیح بیشتر از حوصله خوانندگان خارج است.
